Taking too long? Close loading screen.

การแสดงสัญลักษณ์คณิตศาสตร์ด้วย LaTeX ใน WordPress

Jun 2, 2020

สำหรับนักเขียนที่ต้องการใส่สัญลักษณ์คณิตศาสตร์ลงในบทความ แท้จริงแล้วสามารถทำได้ง่าย ๆ ด้วยการ copy & paste ลงไปได้เลย เช่น ต้องการแสดงสัญลักษณ์ alpha ซึ่งมีหน้าตาแบบนี้ α ก็อาจก็อปใน wiki มาวางได้เลย แต่ทีนี้มันมีรายละเอียด (ที่ค่อนข้างละเอียดอ่อน) ในทางคณิตศาสตร์ว่าถ้าสัญลักษณ์นั้นเป็นตัวแปร (variable) มันควรจะเป็นตัวเอียง ด้วยเหตุนี้ทำให้ต้องมา highlight ที่ α ดังกล่าว แล้วกดเลือกรูปแบบตัวเอียง Ctrl + I (Windows) หรือ Cmd + I (Mac) เพื่อให้สามารถแสดงผลสัญลักษณ์ α ได้ตรงตามที่เหล่านักคณิตศาสตร์อยากให้เป็นแล้ว

ทุกอย่างยังดูราบรื่นดี เพราะมันคือการแสดงผลแต่สัญลักษณ์เดียว คำถามคือหากต้องการแสดงผลสัญลักษณ์คณิตศาสตร์ที่ซับซ้อนกว่าแค่ α ตัวเดียวนี้ควรทำอย่างไร

LaTeX : ที่สุดในรุ่นในการจัดการสัญลักษณ์คณิตศาสตร์

ประเด็นต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับการแสดงผลสัญลักษณ์คณิตศาสตร์สามารถถูกจัดการได้ด้วย LaTeX และข่าวดีคือ WordPress ที่ใช้อยู่นี้รองรับการใช้งาน LaTeX พื้นฐานที่รวมการใช้งานแทบทุกอย่างไว้แล้วในรูปของ plug-in ที่ชื่อว่า QuickLaTeX ซึ่งสามารถเริ่มต้นการใช้งาน QuickLaTeX ได้ด้วยการพิมพ์ latexpage ครอบด้วย [ และ ] ลงไปใน paragraph block โดยข้อความดังกล่าวจะไม่ปรากฏในบทความ (สามารถพิมพ์ไว้ที่ตำแหน่งไหนก็ได้ของบทความ)

รูปที่ 1 การเริ่มต้นการใช้งาน QuickLaTeX

หากนักเขียนมีประสบการณ์เขียน LaTeX มาก่อน จังหวะนี้คือเราได้เข้ามาอยู่ใน document environment แล้ว แต่สำหรับผู้ที่ไม่คุ้นเคยกับ LaTeX ไม่ต้องตกใจไป นั่นหมายความว่าการแสดงผลสัญลักษณ์ต่าง ๆ ในทางคณิตศาสตร์จะสามารถทำได้โดยใช้ dollar sign ($) ประกบที่ด้านหน้าและด้านหลังของสัญลักษณ์ที่ต้องการจะแสดงใน paragraph block ได้เลย เช่น alpha เจ้าเดิม สามารถทำได้โดยพิมพ์ $alpha$ และมันจะออกมาเป็น alpha ที่เอียงสวยงามตามนิยามเลย

รูปที่ 2 การแสดงผลด้วย LaTeX โดยใช้ $ และ $$

หรือในกรณีที่ต้องการเน้นสัญลักษณ์ให้ไม่ได้อยู่แค่ในบรรทัดเดียวกับข้อความอื่น ๆ ก็สามารถทำได้โดยใช้ dollar sign 2 ตัวประกอบไปแทน เช่น $$alpha$$ ก็จะแสดงผลออกมาเป็นเจ้า alpha เอียง ๆ อยู่ตรงกลางเด่น ๆ เลย แต่ถ้าต้องการแสดงผลแบบนี้ แนะนำให้ใช้ Spacer-GBDi block (ตามรูปที่ 3) ประกบทั้งบนและล่างของสัญลักษณ์ที่ต้องการเน้นเพื่อให้มีการเว้นระยะอย่างสวยงามตามมาตรฐานบทความ GBDi

รูปที่ 3 การเพิ่ม Spacer-GBDi

มากกว่านั้น ถ้าหากสัญลักษณ์ที่ต้องการแสดงมี superscript หรือ subscript ก็ยังสามารถทำได้โดยการใช้ caret (^) และ underscore (_) ตามลำดับ เช่น ต้องการแสดงผล Pythagoras’ theorem สามารถทำได้โดย $a^{2}+b^{2}=c^{2}$ สำหรับแสดงผลในบรรทัด หรือ $$a^{2}+b^{2}=c^{2}$$ เพื่อเน้นโดยการขึ้นบรรทัดใหม่ (ถ้าหาก superscript หรือ subscript มีแค่ character เดียว สามารถลบปีกกาออกไปได้เป็น $a^2+b^2=c^2$)

ข้อดีของ (Quick)LaTeX ไม่หมดเพียงแค่นั้น หากต้องการอ้างถึงสมการหรือสัญลักษณ์ที่ถูกแสดงไปแล้ว สามารถทำได้โดยใช้ equation environment พร้อมกับ label command ดังนี้

begin{equation}
... this is an equation ...
label{... name to refer later ...}
end{equation}

และเมื่อต้องการเรียกใช้สมการนี้ก็สามารถทำได้โดยใช้ ref command ตามด้วยชื่อที่ของสมการที่ได้ตั้งไว้ คือ ( ref{... name to refer later ...}) โดยเพื่อความสวยจะต้องมี brackets ประกบทั้งหน้าและหลังด้วย (ตอนใช้จริง กับ ref จะติดกันเลยนะ)

รูปที่ 4 การแสดงผลสมการ

หากสัญลักษณ์หรือสมการที่ต้องการแสดงผลในบทความมาเป็นสมการหลาย ๆ บรรทัด ก็ยังแสดงผลได้โดยการใช้ align (หรือ align*) environment โดยหากไม่มี asterisk (*) จะมี number labeling ของสมการมาให้ด้วย แต่ align* จะไม่มีเลขสมการ อย่างไรก็ตามรูปแบบการใช้งานของทั้งสองคำสั่งนี้จะเหมือนกัน คือ

\begin{align}
 LHS &= RHS \\
 LHS &= RHS
\end{align}

โดยที่ ampersand (&) จะเป็นตัวจัดการระยะที่กำหนดว่าสัญลักษณ์ที่ตามมาควรแสดงผลจากตรงไหน โดยการมี ampersand ทั้งสองบรรทัดนี้จะเป็นการล็อคตำแหน่งของเครื่องหมายเท่ากับ ทำให้เครื่องหมายเท่ากับอยู่ตรงกัน และสำหรับ double backslash (\) จะเป็นตัวบอกว่าให้ขึ้นบรรทัดใหม่ได้แล้ว

รูปที่ 5 การแสดงผลสมการแบบหลายบรรทัดโดยให้เครื่องหมายเท่ากับอยู่ตรงกัน

จริง ๆ แล้วสามารถแสดงผลเมทริกซ์ หรือ diagram บางอย่างได้อีก โดยการใช้โค้ดในรูปแบบเดียวกันกับที่ใช้ใน LaTeX ได้เลย ลอง Google ศึกษารายละเอียดดู หากมีข้อสงสัยเพิ่มเติมสามารถ discuss กันต่อใน Teams ได้เลยครับ

สำหรับตัวอย่างการใช้งาน สามารถเข้าไปชมได้ที่ อีกขั้นของ k-means algorithm ที่สามารถแบ่งกลุ่มข้อมูลได้ทุกประเภท

Pakhapoom Sarapat, PhD

Data Scientist Government Big Data Institute (GBDi)

Sign up to join Big Data Community Thailand

Make comments, write articles, and contribute to our community.